آفت کک چغندقند با نام علمی Chaetocnema tibialis یکی از مهمترین آفات چغندرقند بوده و در صورت طغیان در ابتدای فصل رشد، میتواند خسارت زیادی وارد کند. این حشره دارای پراکنش وسیعی بوده و از بیشتر مناطق اروپا و آسیا گزارش شده است.
در ایران نیز در همه مناطق چغندرکاری شامل استانهای کرمانشاه، تهران، خراسان، کرمان، اصفهان و… مشاهده شده است. آفت کک چغندقند بیشترین خسارت اقتصادی را روی چغندرقند و سپس چغندر لبویی وارد کرده و برخی از علف های هرز مانند سلمک و تاج خروس نیز از میزبانان این آفت هستند.
شکل شناسی و چرخه زندگی
حشره بالغ تخم مرغی شکل بوده و بین ۱/۵ تا ۲ میلیمتر طول دارد. پاهای عقبی این حشره قوی و نسبتا بزرگ بوده که امکان جهیدن را به آن میدهد. پالپوش ها دارای جلای فلزی براق و سبز رنگ هستند که نقاط کوچک و فرورفته ای به صورت خطوط موازی روی آن دیده میشود. حشرات بالغ کک چغندقند، فرم زمستان گذران این آفت هستند و روزهای سرد زمستان را در زیر بقایای گیاهی و یا شکاف های خاک سپری میکنند.
با گرم شدن هوا از اواسط فروردین ماه به تدریج فعالیت خود را شروع کرده و در اردیبهشت به اوج جمعیت خود میرسند. تخم گذاری به صورت انفرادی، در کنار بوته ها و نزدیک به طوقه چغندرقند و سایر گیاهان میزبان، ۶ روز پس از جفتگیری، انجام میشود. تخم ها بسیار کوچک (۰/۴-۰/۶ میلیمتر) و تخم مرغی و زرد روشن هستند. محل فعالیت مرحله لاروی که حدود یک ماه طول میکشد، در خاک و اطراف ریشه میباشد.
این لاروها ۵ میلیمتر طول داشته و سفید رنگ با سر زرد رنگ و دارای سه جفت پای سینه ای هستند. لاروها معمولا در عمق ۲ سانتیمتری خاک وارد فاز شفیرگی میشوند که این مرحله ۱۳ روز به طول میانجامد و سپس حشرات بالغ نسل جدید ظاهر میشوند. این حشره با توجه به شرایط اقلیمی منطقه ۱-۲ نسل در سال خواهد داشت.
نحوه ی خسارت
حشرات بالغ کک چغندرقند بیشترین خسارت را به گیاهان وارد میکنند. کک های بالغ با تغذیه از برگ ها موجب ایجاد سوراخ های کوچک و نامنظم با حاشیه قهوه ای رنگ شده که با پیوستن این سوراخها به یکدیگر حفره های بزرگتری روی برگ ها دیده میشود. بیشترین خسارت به گیاهان در مرحله ۲-۴ برگی بودن وارد میشود.
به طوریکه در این مرحله رشدی گیاه، اگر ۳ کک روی هر گیاهچه دیده شود، مرگ حدود ۹۰ درصد گیاهچه ها حتمی است و کشاورزان به واکاری گسترده نیاز دارند. بعد از مرحله ۸ برگی شدن و خشبی شدن برگ ها، مقدار تغذیه و خسارت کم میشود. از این رو بیشترین خسارت را کک های بالغ زمستان گذران که پیک جمعیت و فعالیت آنها مصادف با مرحله ۲-۴ برگی گیاهان میزبان است، وارد میکنند. لاروها با اینکه از ریشه ها تغذیه میکنند، ولی خسارت زیادی وارد نکرده و از نظر اقتصادی اهمیتی ندارند.
روشهای کنترل و مدیریت آفت کک چغندقند
منیع: زریندان جنوب