اهمیت کلسیم در کشاورزی

کلسیم یک یون دو ظرفیتی (Ca2+) نسبتا بزرگ است که به راحتی وارد آپوپلاست سلول می شود و به شکل تبادلی به دیواره سلولی و سطح خارجی پلاسما متصل می شود. غلظت این عنصر در سیتوپلاسم و کلروپلاست کم است و نقش کمتری به عنوان کوفاکتور آنزیمی دارد. جذب این عنصر به طور مستقیم با میزان تعرق گیاه ارتباط دارد و از طریق جذب غیرفعال بدون مصرف انرژی می‌باشد.

کلسیم به طور عمده در آوند چوبی وجود دارد و به میزان بسیار محدودی در آوند آبکش دیده می شود. نسبت کلسیم در آوند آبکش و آوند چوبی می تواند در اندام هایی که به طور طبیعی دارای مقدار کم کلسیم هستند مانند میوه ها و برگهای جوان بسیار مهم باشد. حرکت کلسیم درون گیاه بسیار کند بوده و به دلیل محصور شدن آن درون واکوئل ها، فقط از طریق آوندهای چوبی امکان انتقال دارد.

کلسیم برای رسیدن به اندامهای گیاهی نیاز به رطوبت و تعرق دارد و در بعضی از قسمت ها مانند میوه که تعرق کمتری دارد، جذب کلسیم کمتر صورت می گیرد. اگر گیاهان به مقدار کافی کلسیم دریافت نکنند، بافت های گیاهی جدید مانند نوک ریشه ها، نوک شاخه ها و برگ های جوان نمی توانند به درستی تشکیل شوند. همچنین بافت های گیاهی بالغ تر، سریع تر از زمانی که گیاهان کلسیم کافی داشته باشند شروع به پژمرده شدن می کنند.

دو عنصر بر و کلسیم نقش مهمی در ساختار دیواره سلول دارند و وجود تعادل بین آنها برای رشد طبیعی گیاه حائز اهمیت است. در صورت کمبود بر در گیاه، جذب کلسیم افزایش می یابد، با این حال گیاه توانایی خود در انتقال کلسیم به اندام‌های هوایی را از دست میدهد. تغذیه همزمان کلسیم و بر باعث افزایش انتقال کلسیم در گیاه می گردد که دلیل آن نقش بر در افزایش حلالیت کلسیم در گیاه می‌باشد.

عوامل موثر بر در دسترس بودن کلسیم برای گیاهان در خاک

اسیدیته خاک: معمولا در خاکهایی با pHبالا مقدار کلسیم قابل استفاده برای گیاه بیشتر است.
ظرفیت تبادل کاتیونی خاک (CEC) : هرچه میزان CEC بالاتر باشد، ظرفیت جذب و نگهداری کلسیم بیشتر و میزان بالاتری از کلسیم برای گیاه قابل استفاده می باشد.
رقابت با دیگر کاتیونها: حضور یونهای مثبت دیگر نظیر پتاسیم، منیزیم و سدیم ممکن است جذب عنصر کلسیم را کاهش دهند.
رطوبت و دمای بالا و تجمع شوری از جمله شرایطی هستند که منجر به کمبود کلسیم در گیاه می شوند.

کلسیم از عناصر مغذی ثانویه است که وظایف مهمی در گیاه بر عهده دارد، شامل:
استحکام دیواره سلولی و حفظ و پایداری سلول های گیاهی
تقسیم و طویل شدن سلولی
سنتز پروتئین ها و انتقال کربوهیدرات ها
خنثی سازی اسیدهای آلی
فعال سازی سیستم های آنزیمی
افزایش کیفیت میوه و طول دوره انبار داری
افزایش مقاومت به بیماری های فیزیولوژیکی و تنش های محیطی مانند گرما
تنظیم روزنه ها و کمک به افزایش رشد

علائم کمبود کلسیم در گیاه شامل موارد زیر است:
پژمردگی و قهوه ای شدن برگ، فنجانی شدن برگهای جوان، نامنظم و پاره پاره شدن حاشیه برگ
از بین رفتن ریشه، ساقه و برگ
سوختگی در بخش های در حال رشد
نرم شدن دیواره سلولی و ضعیف شدن ساقه
ریزش جوانه ها و شکوفه ها
کوچک، بدشکل و بد طعم شدن میوه
پوسیدگی گلگاه در خیار، هندوانه، گوجه و فلفل