بیماری پوسیدگی خاکستری پیاز (Botrytis)

عامل بیماری توسط سه گونه قارچ ایجاد می شود:
Botrytis squamosa ،B. Cinerea ،B. allii

علائم بیماری

شروع بیماری پوسیدگی پیاز بیشتر از ناحیه طوقه است و به ندرت در سایر قسمت‌های پیاز دیده می‌شود. به جز قسمتی از پیاز که قبلا زخمی شده باشد که در این صورت قارچ از محل زخم وارد شده و باعث آلودگی می‌شود. غالباً در فصل بهار اگر هوا گرم و مرطوب باشد، بوته‌های پیاز و سیر در مزرعه از ناحیه طوقه پوسیدگی پیدا کرده و پس از چند روز زرد شده و از بین می‌روند.

بافت‌های آلوده به نظر فرورفته بوده و بیماری به تدریج به قسمت‌های سالم پیشروی می‌نماید. در برش پیازهای پوسیده و در قسمتی که بیماری پیشرفت زیادی داشته است، بافت مورد حمله خیس خورده به نظر می‌رسد. بعد از مدتی در قسمت آلوده و فرو رفته یک طبقه نمدی خاکستری رنگ که اجتماعی از میسلیوم‌های قارچی است تشکیل می‌شود.

• پوسیدگی عمیق قهوه‌ای با کپک خاکستری از علائم پوسیدگی گردن پیاز است.
• نرمی فلس‌های خارجی در محل ایجاد زخم یا گردن پیاز که این حالت لهیدگی و پوسیدگی نرم به سایر فلس‌ها نیز سرایت می کند.
• گونه B. squamosa تولید سوختگی بسیار شدید در برگ می کند و گیاه را از بین می‌برد.
• در گونه B. Cinerea تنها نقاط ریز قهوه ای روی برگ ایجاد می‌شود.
• B. allii عمدتاً به غده حمله می‌کند و به عنوان پاتوژن برگی زیاد مطرح نیست، اما گاهی به برگ‌های زخمی حمله کرده و موجب تولید لکه‌های ریز می‌شود که این وضعیت بسیار کم اتفاق می افتد.
• پیازهای آلوده بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند.
• توده قارچ به درون سوخ (پیاز) نفوذ کرده و باعث نرم و آبکی شدن درون آن می گردد.

شرایط گسترش بیماری

بیماری پوسیدگی خاکستری پیاز یکی از خطرناک‌ترین بیماریهای پیاز است که در اکثر نقاط جهان، در مزرعه و یا در زمان برداشت، حمل و نقل و انبارداری به پیاز و سیر حمله کرده و خسارت می‌رساند.

ارقام مختلف پیاز سفید در مقابل این بیماری حساسیت زیادی دارند، بخصوص در انبار خسارت زیادی به آن وارد می‌شود. ولی ارقام زرد کمتر از ارقام سفید و پیازهای قرمز بندرت از این بیماری خسارت می‌بینند. اغلب یک هفته پس از حمل پیاز به انبار، آلودگی شروع و تا صد‌در‌صد پیازها  با ایجاد بویی نامطبوع پوسیده می‌شوند.

شرایط مرطوب، استفاده از پیازچه های بذری و عدم تهویه مناسب سبب گسترش بیماری می گردد. همچنین عامل بیماری در بقایای گیاهی به مدت زیادی باقی می‌ماند. پیازهای سفید رنگ که بافت آبدار دارند در مقابل بیماری حساس‌تر از پیازهای قرمز و زرد هستند.

کنترل بیماری

• بهداشت زراعی و حذف منابع آلودگی مانند پیازهای قدیمی و بیمار

• استفاده از بذر سالم و تفکیک نمودن زمین تولید پیازهای بذری و زمین اصلی کشت

• تناوب با صیفی جات، کاهو، کرفس و غلات

• خودداری از آبیاری مزرعه حداقل سه هفته قبل از برداشت

• جلوگیری از وارد نمودن زخم به پیاز در موقع برداشت

• برداشت پیاز پس از رسیدن کامل برگ‌ها

• برداشت پیاز با برگ و حذف برگ‌ها پس از خروج از خاک (دقت شود که پس از برداشت و قبل از خشک نمودن پیازها نباید برگ ها را قطع نمود، در غیر اینصورت به علت زخمی شدن پیاز راه نفوذ مناسبی برای ورود قارچ به داخل پیاز به وجود می‌آید).

• خشک کردن پیاز قبل از انبار ( ۲ روز در دمای ۳۵-۳۰ درجه سانتیگراد)

• نگهداری پیازها در انبارهای خشک به همراه تهویه مناسب

• خودداری از کشت پیاز سفید به علت حساس بودن به بیماری در نقاطی که به علت وجود شرایط مناسب، بیماری هر ساله بروز می‌کند، و به جای آن اقدام به کاشت پیاز قرمز شود.

• استفاده از ارقام مقاوم مثل پیازهای رنگی (طلایی و قرمز)

• سمپاشی با دی تیوکاربامات‌ها.

منبع: زرین‌دان جنوب