کوتولگی زبر ذرت (Maize rough dwarf virus, MRDV)
عامل بیماری: ویروس Maize rough dwarf virus (MRDV) از خانواده Reoviridae با ساختاری چندوجهی و دارای ژنوم RNA میباشد.
علایم بیماری
این بیماری اولین بار در ایران در سال ۱۳۶۰ به عنوان یک بیماری ویروسی در مزارع استان فارس مشاهده شد. سپس از اصفهان و استان های غربی نیز گزارش شد و امروزه یکی از مهمترین بیماریهای ذرت در برخی از نقاط به شمار می‌رود به طوریکه در برخی مزارع تا ۵۰ درصد آلودگی نیز دیده شده است.
مهمترین علامت این بیماری توقف رشد و کوتاه ماندن بوته هاست. به طوری 
که ساقه ضخیم تر از معمول یا قطورتر نسبت به ارتفاع بوته می‌گردد. برگ ها بسیار به هم نزدیک می‌شوند و این علامت خصوصا در انتهای بوته مشاهده می‌شود. برگ های انتهایی کوچک مانده و درصورت آلودگی بوته های جوان، انتهای بوته خشک خواهد شد.
مشخص ترین علامت این بیماری وجود برجستگی‌هایی روی رگبرگ ها و در پشت برگ به فواصل معین است که بیشتر اوقات با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. این برجستگی ها ممکن است روی غلاف میوه نیز تشکیل شوند.
شرایط گسترش بیماری
در واقع اصلی‌ترین دلیل گسترش این بیماری ویروسی، وجود ناقل حشره‌ای آن میباشد. ویروس MRDV به وسیله گونه هایی از زنجرک‌ها با نام Laodelphax striatellus و Ribatodelphax notabilis و به صورت پایا و تکثیری منتقل می‌شود. این ویروس از طریق تخم زنجرک هم به نسل های بعدی زنجرک و به گیاه منتقل می‌شود. میزان گسترش بیماری به زمان کاشت گیاه، حساسیت رقم و جمعیت ناقلین نیز بستگی دارد. به طوری که که اگر مراحل ابتدایی رشد گیاه ذرت با هجوم زنجرک های زمستان گذران و پیک جمعیت این حشره مواجه شود، خسارت بیشتر است.
کنترل بیماری
- استفاده از ارقام مقاوم
- مبارزه با زنجرک های ناقل با سموم حشره کش سیستمیک
- تنظیم تاریخ کشت (کشت دیرهنگام درصد آلودگی را کاهش می‌دهد).
- از بین بردن علف های هرز اطراف مزرعه قبل از کشت ذرت (حدود ۳ هفته قبل: جهت کاهش جمعیت زنجرک ها)
- معدوم سازی بوته های دارای علایم
منبع: زرین‌دان جنوب
