نقش پتاسیم در گیاهان
یکی از عناصر پُرمصرف در کودهاي گیاهی، پتاسیم می باشد که یک فلز قلیایی بوده و حدود ۴/۲ درصد از وزن پوسته زمین را تشکیل میدهد. پتاسیم تأثیر زیادي بر کیفیت محصول دارد. غلظـت ایـن عنصر در زمان کاشت براي کنترل رشد و در پایـان دوره رشـد براي جلوگیري از دیررسی میوه ها اهمیت دارد. پتاسیم تقریباً در تمام فرآیندهای مورد نیاز برای حفظ رشد و تولید مثل گیاه ضروری است.
گیاهانی که کمبود پتاسیم دارند نسبت به خشکی، آب اضافی، دماهای بالا و پایین، آفات، بیماری ها و حملات نماتدها مقاومت کمتری دارند. زمان جذب پتاسیم در گیاهان مختلف متفاوت است. با این حال، گیاهان به طور کلی اکثریت پتاسیم خود را در مراحل رشد زودتر از نیتروژن و فسفر جذب می کنند.
پتاسیم در خاکها عمدتا در ساختمان کانیها وجود دارد که پس از هوادیدگی به صورت یون پتاسیم آزاد گردیده و وارد محلول خاک میگردد. سپس یون پتاسیم جذب نقاط تبادل کاتیونی خاک گردیده و به سهولت قابل استفاده گیاه میباشد .برای تغذیه گیاهی به همان اندازه که وجود عناصر در محلول غذایی اهمیت دارد وجود تعادل بین میزان عناصر نیز مهم است.
پتاسیم اثر آنتاگونیستی (بازدارنده) بر جذب منیزم دارد. زیرا عرضه بیش از حد پتاسیم جذب منیزیم در ریشه گیاه را مهار می کند، اما در حالت عکس یعنی سطوح بالای منیزیم در محلول خاک جذب پتاسیم را مختل نمی کند و بنابراین یک تضاد یک جانبه است. منیزیم و پتاسیم بر فتوسنتز، انتقال کربوهیدرات، متابولیسم نیتروژن و تعادل اسمزی سلول اثر دارند.
هوادهی (میزان اکسیژن خاک)، رطوبت موجود در خاک، سیستم خاک ورزی مناسب و دمای مناسب خاک از عوامل موثر در جذب پتاسیم توسط گیاه هستند. در خاک های مرطوب در اثر آبشویی و خاکهای آلی به دلیل کم بودن کانی های حاوی پتاس، کمبود پتاسیم مشاهده می شود . در نتیجه برای تامین پتاسیم مورد نظر جهت بدست آوردن محصول بیشتر بایستی از کودهای پتاسه استفاده کرد.
میزان پتاسیم به طور قابل توجهی مقدار مواد جامد محلـول، ویتـامین C، رنـگ میوه، غلظت ترکیبات فنلـی، مـزه و سـفتی میـوه را نیـز بهبـود میبخشد. مقدار پتاسیم به طور قابل تـوجهی بـر غلظـت رنگدانه هایی نظیر لیکوپن وبتاکاروتن، که شاخصهاي کیفیـت درونی میوه هستند، تأثیر مـیگـذارد. تغذیـه بـا پتاسـیم باعـث افزایش اندازه و تعداد میوه، میزان قند و اسید آن میشود. پتاسیم کافی علاوه بر ویژگی های کمی و کیفی در میوه های گیاهان موجب افزایش مقاومت غلات در برابر خوابیدگی (ورس)، آفت و بیماری و اقزایش خاصیت انبارداری نیز می شود.
وظایف پتاسیم در گیاه
- سوخت و ساز نیتروژن و ساخت پروتئین ها
- سنتز کربوهیدرات ها و کمک به انتقال آنها
- فعال کردن آنزیم های مختلف
- تاثیر بر فتوسنتز از طریق تاثیر بر کلروپلاستها به طور مستقیم و مکانیسم بسته شدن روزنه ها به طور غیر مستقیم
- تاثیر بر روابط آبی گیاه و تسریع رشد بافت های زاینده
پتاسیم یک عنصر بسیار متحرک در گیاه است و از بافت مسن تر به بافت جوان منتقل می شود. در نتیجه، علائم کمبود پتاسیم معمولاً ابتدا در برگهای پایینی گیاه رخ می دهد و با افزایش شدت کمبود، به سمت بالا پیش می رود. یکی از شایعترین نشانههای کمبود پتاسیم، زرد شدن و سوختگی در امتداد حاشیه برگ است.
علائم کمبود پتاسیم
- تولید گیاهان ضعیف، کوتاه و کوچک
- توقف رشد شاخه و ساقه اصلی
- کوتاه تر شدن فاصله میانگره
- تولید دانه های چروکیده و لاغر و کاهش تعداد خوشه و دانه در غلات
- تغییر رنگ برگ به سبز تیره مایل به خاکستری
- سوختگی نوک و لبه برگ
- کاهش کیفیت میوه و سبزیجات و بد شکل شدن محصول
- قهوه ای شدن حاشیه برگها و خشک شدن آنها
منبع: زریندان جنوب
