اهمیت هیومیک اسید در کشاورزی

هیومیک اسید و فولویک اسید، در واقع آخرین ترکیبات حاصل از تجزیه طبیعی مواد آلی اعم از بقایای گیاهان و جانوران هستند. با توجه به اینکه این ماده سیاه رنگ از تجزیه هوموس و طی سالیان دراز به دست می¬آید و درجه اسیدیته آن بین ۳/۸ تا ۵ میباشد، به نام هیومیک اسید شناخته شده است.

این ترکیب ارزشمند شامل مواد مختلفی از جمله اسیدآمینه ها، فنول‌ها، پپتیدها و اسیدهای نوکلئوئیک میباشد. برای تهیه هر کیلو هیومیک اسید، تقریبا ۱۰۰ کیلوگرم بافت گیاهی خشک و زمان زیاد که ممکن است در طبیعت به ۱۰۰ سال نیز برسد، نیاز است. این ماده با ارزش در لایه های رسوبی پوسته زمین، اقیانوس ها و دریاها، زغال سنگ ناقص و به طور طبیعی در خاک وجود دارد.

با توجه به مضرات کودهای شیمیایی برای محیط زیست و سلامت جامعه، استفاده از کودهای ارگانیک اهمیت ویژه ای دارد. به همین دلیل امروزه استفاده از ترکیبات طبیعی مانند هیومیک اسید در کشاورزی بسیار مورد توجه قرار گرفته و استفاده از آن به طور چشمگیری در حال افزایش است. علاوه بر این، مصرف هیومیک اسید به عنوان یک کود زیستی، صرفه اقتصادی بالایی دارد زیرا با توجه به خواص آن، مصرف بسیاری از کودهای شیمیایی و قارچ کش ها را کاهش میدهد.

فوائد هیومیک اسید در کشاورزی:

• افزایش جذب مواد مغذی و بهبود کیفی و کمی محصول:

هیومیک اسید به دلیل دارا بودن مقادیر مختلفی از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه میتواند کمک خوبی به تغذیه گیاه داشته باشد. کربن، اکسیژن، نیتروژن، فسفر و گوگرد از جمله عناصر غذایی مهم برای گیاه است که در هیومیک اسید یافت میشود. همچنین استفاده از هیومیک اسید منجر به افزایش فعالیت میکروبی و جمعیت میکروارگانیزم های مفید خاک شده که همین امر منجر به بهبود جذب عناصر غذایی توسط ریشه ها میگردد.

• بهبود ساختار فیزیکی خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک:

به طور کلی خاک کشاورزی از ۴ بخش موادمعدنی، هوا، رطوبت و مواد آلی تشکیل شده است. ماسه و سیلت از مینرال های خاک که از نظر غذایی بسیار ضعیف بوده و ارزش غذایی برای گیاه ندارند ولی حضورشان به میزان کافی باعث افزایش نفوذپذیری خاک میگردد. تقریبا همه مواد غذایی مورد نیاز گیاه از رس و مواد آلی خاک تامین میگردد. درصورت کافی نبودن مواد آلی، ذرات رس به یکدیگر چسبیده و نفوذپذیری خاک پایین می‌آید و برای دو عنصر هوا و آب که مورد نیاز رشد ریشه هستند کمبود جا روی میدهد. هیومیک اسید با ایجاد بار منفی در ذرات رس از به هم چسبیدگی آنها ممانعت به عمل اورده و باعث افزایش نفوذپذیری و ظرفیت نگهداری آب می گردد.

• افزایش جمعیت و فعالیت میکروبی در خاک و به تبع آن افزایش مقاومت به بیمارگرهای گیاهی:

امروزه ثابت شده است که در خاک میکروارگانیزم های مفیدی شامل باکتری ها و قارچ ها وجود دارند که فوائید زیادی برای گیاه به همراه دارند و به نوعی با ریشه گیاه همزیست شده اند. به طوریکه تخمین زده میشود ۱۵-۲۵ درصد مواد آلی تولید شده توسط گیاه از ریشه ترشح کرده و مورد استفاده این میکروارگانیزمها قرار میگیرد. درمقابل این میکروارگانیزم‌های مفید نیز موجب مقاومت ریشه گیاهان در برابر قارچ ها، باکتری ها و نماتدهای بیمارگر گیاهی میگردند. همچنین قادرند مواد شیمیایی موجود در خاک را به فرم ساده و قابل جذب برای گیاه تبدیل کنند. هیومیک اسید منبع غذایی و محرک رشد این میکروارگانیسم ها میباشد. این ماده با افزایش نفوذپذیری دیواره سلولی و نیز با تسریع در تولید پروتئین ها و اسید های نوکلئیک در درون سلول و همچنین با مکانیزمهایی که هنور کاملا درک نشده است به رشد و تکثیر آنها کمک میکند.

• رشد ریشه و جوانه زنی:

امروزه هیومیک اسید به عنوان یک محرک ریشه زای قوی شناخته شده است و در صورت اسیب ریشه و یا تیمار بعد از انتقال نشا، استفاده از هیومیک اسید به همراه یک قارچکش میتواند سلامت و رشد ریشه ها را تضمین کند. از این اثر در نهالستان ها و نیز بذرمال کردن جهت جوانه زنی بهتر و سریعتر بذر نیز استفاده میشود. مهمترین ساز و کار تحریک ریشه‌زایی، افزایش متابولیسم و نیز نفوذپذیری جدار سلول‌ها نسبت به آب و مواد غذایی می‌باشد.

• افزايش مقاومت به سرما:
هیومیک اسید قادر است باعث افزایش مقاومت گیاه به سرمای خاک گردد. برای این اثر سه دلیل ذکر میگردد. هیومیک اسید با افزایش جمعیت و فعالیت میکروارگانیزم های خاک منجر به ایجاد گرما در اطراف ریشه میشود. همچنین با افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک منجر به کاهش سرعت سرد شدن خاک در شب هنگام میگردد. رنگ تیره این ماده ارزشمند نیز باعث افزایش جذب انرژی خورشیدی در خاک میگردد.

امروزه هیومیک اسید به سه شکل گرانوله، پودری و مایع در بازار نهاده های کشاورزی در دسترس است. در صورت نداشتن ناخالصی در دو نوع گرانوله و پودری باید به راحتی در آب حل شده و مورد استفاده قرار بگیرد در غیر اینصورت دارای ناخالصی بوده و تاثیر کافی ندارد. در نوع مایع نیز معمولا علاوه بر هیومیک اسید، سایر عناصر غذایی و اسیدامینه ها نیز ممکن است به صورت تکمیلی حضور داشته باشند. استفاده آسان، قیمت مقرون به صرفه و پایداری بالای هیومیک اسید در خاک از دیگر دلایل علاقه کشاورزان به استفاده از هیومیک اسید میباشد.

منبع: زرین‌دان جنوب