شانکر باکتریایی گوج فرنگی (Bacterial Canker)
عامل بیماری:
Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis
علایم بیماری:
علایم شانکر باکتریایی گوجه فرنگی میتواند روی برگهای لپهای و یا برگ های جوان به صورت لکههای کرم رنگی به قطر یک تا دو میلیمتر دیده شود. بسته به میزان آلودگی اولیه، معمولا گیاهان جوان پژمرده شده و میمیرند. در گیاهان بالغ که میوه در آنها تشکیل شده است، پژمردگی میتواند در یک برگچه و یا کل برگچههای یک برگ اتفاق افتد. این علائم به عنوان پژمردگی یک سویه یا یک طرفه شناخته شده و از نشانه های بیماری شانکر باکتریایی گیاه گوجه فرنگی میباشد.
گیاهان ممکن است در ابتدا در گرمترین بخش روز به طور موقت پژمرده شده و سپس در شرایط خنک به حالت اولیه بهبود یابند. در برگها، قسمتهای آسیب دیده به رنگ سبز مایل به خاکستری مشاهده شده که این علائم بیشتر در محیطهای حفاظت شده شایع میباشد.
آلودگی بعدی بیماری بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی به صورت علائم نکروزه در حاشیه برگها و گسترش آنها به سمت وسط برگ آغاز میشود. از طرف دیگر ریشههای نابجا در اثر حمله این قارچ رشد زیادی را نشان میدهند. با پیشرفت بیماری، گاهی اوقات لکههای زرد متمایل به قهوهای بر روی ساقهها و دمبرگها به صورت طولی ایجاد میشود. بعضی مواقع شیرابه حاصل از فعالیت باکتریها در انتهای یک ساقه بریده شده بیرون میآید.
در برش طولی ساقه، بافتهای آوندی به رنگ زرد تا قرمز مایل به قهوهای تا قهوهای تیره تغییر رنگ داده و مغز ساقه نیز در نهایت از بین میرود. در محیط های کنترل شده، بافتهای آوندی آلوده میتوانند از ناحیه دمگل به درون میوه انتقال یابند. در شرایط مزرعه، علایم در میوههایی که بعدا تشکیل میشوند در ابتدا به صورت لکههای سفید کوچک مشخص شده که بعد از مدتی این لکهها به قهوهای روشن تغییر رنگ داده و اطراف این لکهها هاله سفید رنگ تشکیل میشود. اندازه این لکه ها میتواند بین ۳ تا ۶ میلیمتر متغیر باشد و به آنها چشم پرنده گفته میشود.
شرایط گسترش بیماری:
در شانکر باکتریایی گوجه فرنگی، آلودگی از طریق زخمهایی که به بافت گاه وارد شده است و یا ممکن است از طریق روزنههای هوایی و آبی و ریشه وارد گیاه شود. این باکتری میتواند به مدت بیش از ۵ سال در بقایای گیاهی آلوده زنده بماند. همچنین این باکتری میتواند بر روی علفهای هرز و گیاهان ناخواسته در مزرعه گوجه فرنگی و بر روی بذرها بقا خود را حفظ کند. عواملی مانند برخورد قطرات آب به خاک، ابزار و تجهیزات کشاورزی و فعالیتهایی بر روی گیاه صورت میگیرد شامل پیوند زدن، هرس کردن، کاشت و برداشت سبب گسترش این باکتری میگردند. دمای ملایم ۸۱ تا ۴۲ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی بالای ۰۸ درصد برای توسعه بیماری مناسب میباشد. شرایط رطوبت خاک مناسب برای رشد گیاهان و شدت نور پایین و غلظت بالای عناصر غذایی بخصوص نیتروژن باعث پیشرفت بیماری میگردد. علایم بیماری شانکر در زمینهای شنی شدت بیشتری دارد.
کنترل بیماری:
- استفاده از بذر ضدعفونی شده و گواهی شده و نشا سالم
- استفاده از سینیهای انتقال نشا تمیز و ضدعفونی شده
- بازرسی منظم و مرتب به منظور مشاهده شانکر باکتریایی
- اجتناب از کاشت گوجه فرنگی در زمینهایی که ۵ سال قبل این بیماری در آن تشخیص داده شده است
- تناوب زراعی حداقل چهار ساله با سایر گیاهان غیر از خانواده سولاناسه
- استفاده از نخهای جدید
- رعایت اصول بهداشتی بین مزارع
- اجتناب از آبیاری بارانی (استفاده از آبیاری نشتی)
- اجتناب از فعالیت در مزرعه هنگامی که بر روی گیاهان رطوبت باشد
- شخم بقایای گیاهی در پایان فصل
- اجرای برنامه جامع بهداشتی برای تجهیزات و کارگران در محیط های حفاظت شده
- مدیریت گلخانه به منظور جلوگیری از تشکیل شبنم برای گیاه
- حذف بقایای گیاهی حاصل از هرس گیاهان
منبع: زرین دان جنوب
