حلزون و لیسک (Snail and slug)
حلزون‌ها در گروه نرم تنان قرار داشته و تا به حال بیش از ۳۵۰۰۰ گونه از آنها شناسایی شده‌اند. آنها قادرند با ترشح آهک، پوششی مارپیچی تولید کنند و در مواقع نیاز تمام بدن خود را به داخل آن انتقال دهند. لیسک‌ها که با نام راب نیز شناخته می‌شوند، در واقع نوعی حلزون فاقد صدف و یا دارای صدف تقلیل یافته هستند. از مهمترین گونه‌های این دو گروه می‌توان به راب خانگی (Parmacella iberica)، راب گلخانه‌ای (Lehmannia valentina)، حلزون قهوه‌ای (Caucasotachea lencoranea) و حلزون سفید (Helicella candeharica) اشاره کرد.
شکل شناسی و چرخه زندگی:
ساختار بدن حلزون و لیسک ها شبیه به یکدیگر است با این تفاوت که لیسه ها فاقد صدف هستند. هر دو در قسمت سر دارای ۲ جفت شاخک هستند. شاخک‌های کوتاه تر مسئول حس بویایی و در انتهای شاخک‌های بلندتر چشم ها قرار دارند. اندام جونده آنها در زیر شاخک ها قرار دارد که شامل یک بخش برآمده و شاخ مانند برای سائیدن و تراشیدن غذا می‌باشد. لیسه‌ها هرمافرودیت هستند و همزمان اندام جنسی نر و ماده را دارند. البته خودبارور نبوده و پس از جفت‌گیری (بین مرداد تا مهرماه) بارور شده و پس از ۳۰ تا ۴۰ روز تخم‌گذاری میکنند.
لیسک‌ها و حلزون‌ها در هر بار تخم‌ریزی حدود ۲۰ تا ۱۰۰ تخم مدور و سفید رنگ در سطوح مرطوب و شکاف‌های خاک گذاشته و آنها را با ماده چسبنده ای به یکدیگر می‌چسبانند. البته تمام تخم‌ها تفریخ موفقیت آمیز ندارند و تعداد زیادی از آنها به خاطر کمبود رطوبت از بین می‌روند. با توجه به اینکه لیسک ها فاقد صدف محافظتی هستند، حساسیت بیشتری به خشکی دارند. از این رو بیشترین فعالیت آنها در هنگام شب است. حلزون و لیسه ها در مناطق مرطوب مانند نواحی شمالی کشور فراوانی و خسارت بیشتری دارند.
نحوه‌ی خسارت:
تمام نرم تنانی که درکشاورزی ایجاد خسارت میکنند در دو خانواده لیسک‌ها (Limacidae) و حلزونهای باغی (Helicidae ) هستندکه هردو پلی فاژ بوده ومحصولات مختلف کشاورزی را مورد حمله قرارمیدهند. حلزون ها و لیسک ها در مناطق مرطوب از پارانشیم برگ گیاهان مانند کاهو و کلم و برگ درختان تغذیه کرده و در سال های اخیر خسارت اقتصادی قابل توجهی در باغات مرکبات مناطق شمالی کشور به بار اورده اند. هرچند به طور کلی خسارت حلزون های باغی به مراتب کمتر از لیسک هاست.
تغذیه حلزون و لیسک ها از برگ درختان و گیاهان زراعی باعث کاهش سطح برگ و اختلال در رشد طبیعی گیاه می‌شود. همچنین بازارپسندی محصولاتی مانند کلم و کاهو را به شدت کاهش داده و راه ورود سایر عوامل بیماری‌زا مانند قارچ ها را فراهم می‌کند. لیسک ها قادرند از بذور در حال جوانه زدن و گیاهچه های کوچک تغذیه کرده و باعث نابودی کامل انها شوند. این خسارت در حاشیه مزارع بیشتر است.
روش های کنترل و مدیریت آفت حلزون و لیسک
برای کنترل حلزون و لیسک ها بهتر است قبل از مبارزه شیمیایی، با استفاده از روش های کنترل زراعی و مکانیکی جمعیت آفت را مدیریت کرد و فقط در مواقع اضطرار و طغیان آفت از سموم شیمیایی بهره برد. از این رو با تلفیق روش‌های مدیریتی زیر میتواند به کنترل این آفت کمک کند:
- استفاده از غازها و اردک ها در مزراع به منظور کنترل جمعیت (در صورت عدم مبارزه شیمیایی)
- ایجاد تله های سفالی به همراه مواد جاذب مانند ماء الشعیر به منظور تمرکز جمعیت حلزون ها و لیسک ها و خارج کردن یا معدوم سازی آنها
- ایجاد نوارهایی در اطراف مزرعه با استفاده از مواد جاذب رطوبت مانند سولفات آمونیوم، شلتوک برنج، اهک و …
- شخم زمین پس از تخم ریزی آفت به منظور از بین بردن پناهگاه ها و تخم های آنها
- رعایت بهداشت زراعی و از بین بردن علف های هرز و خارج سازی وسایلی مانند جعبه های چوبی از مزرعه (کاهش پناهگاه)
- تغییر زمان کشت به گونه ای که مرحله جوانه زنی بذر و گیاهچه کوچک با پیک جمعیت آفت همزمان نباشد.
- کاهش رطوبت نسبی خاک با افزایش فواصل آبیاری
- استفاده از سموم شیمیایی حلزون کش مانند متالدئید و متیوکارب در هوای خنک و مه آلود
منیع: زرین‌دان جنوب
