بیماری ویروس موزائیک خیار Cucumber Mosaic
عامل بیماری ویروس Cucumber mosaic virus
دامنه میزبانی این ویروس بسیار وسیع است و دارای گسترده‌ترین طیف میزبان‌ها در بین تمامی ویروس های گیاهی است. بیش از ۱۲۰۰ گونه از انواع گیاهان تک لپه و دو لپه را شامل می شود. برخی از میزبان‌های این ویروس عبارتند از : خیار، خربزه، کدو، گوجه فرنگی، اسفناج، کرفس، فلفل‌ها، ترب، سیب زمینی شیرین، شلغم، هندوانه، لیمو، باقلا، پیاز، بادمجان، سیب زمینی، ریواس، هویج و…
علائم بیماری
علائم ایجاد شده توسط این ویروس بسته به واریته، سن گیاه و استرین ویروسی متفاوت است. برگها ممکن است باریک، بدشکل و موزاییکی شوند. در فلفل زمانی که گیاه بالغ آلوده شود، دچار برگریزی می‌شود. گیاهان آلوده معمولا کوتوله و در میوه ها حلقه های متحد المرکز ایجاد می شود. آلودگی گیاهان جوان منجر به عدم بازارپسندی میوه شده و عملکرد محصول کاهش می‌یابد.
شرایط گسترش بیماری
انتقال CMV به وسیله شته‌ها، شایع‌ترین راه انتقال ویروس است. انتقال به وسیله شته ها به صورت ناپایدار انجام می‌پذیرد. شته‌ها با تغذیه از شیره گیاه ویروس را دریافت کرده و به گیاهان دیگر انتقال می دهند. انتقال ویروس از گیاه آلوده به شته به کمتر از یک دقیقه زمان نیاز داشته و ماندگاری ویروس در بدن شته به چندین ساعت می‌رسد.
CMV اغلب بر روی میزبان‌های مختلف در نزدیکی زمین‌های کشاورزی باقی می‌ماند و در صورت ایجاد شرایط مناسب محیطی به بوته‌های فلفل منتقل می‌شود. این ویروس از طریق سوسک های خیار، گیاهان انگلی، انسان و روش های مکانیکی نیز منتقل می‌شود.
پیشگیری و کنترل بیماری
• یکی از روش های رایج پیشگیری از بیماری، استفاده از روش (ترپ کراپ) است. در این روش گیاهان مقاوم به CMV در اطراف مزرعه کاشته می‌شوند و به صورت حفاظی برای گیاهان حساس به ویروس که در وسط مزرعه کاشته شده‌اند عمل می‌کنند. به علت انتقال ناپایدار ویروس و دوره کوتاه ماندگاری آن در بدن شته این روش می‌تواند موثر واقع شود.
• از بین بردن علف های هرز میزبان این ویروس
• نصب توری با سوراخ‌های ریز در گلخانه‌ها و خزانه‌ها برای جلوگیری از ورود آفات ناقل
• مانیتورینگ (ردیابی) و کنترل شیمیایی حشرات ناقل از جمله شته ها
• اقدامات بهداشتی از قبیل شستن دست‌ها با آب و صابون هنگام دست کاری گیاهان
• حذف بوته‌های آلوده و معدوم نمودن آن‌ها در بیرون از گلخانه
• تقویت رشد بوته‌ها با مصرف متعادل عناصر غذایی
منبع: زرین‌دان جنوب
