عامل بیماری: Meloidogyne incognita, M. javanica, M. hapla and M. arenaria
نماتدها موجودات کرمی شکل و کوچکی هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمیشوند و در خاک و ریشه گیاهان زندگی میکنند. آنها با تغذیه از ریشه ها به گیاهان صدمه زده و جذب آب و مواد غذایی از خاک را مختل می کنند. لاروها پس از خروج از تخم وارد ریشه شده و محل تغذيه و فعالیت آنها باعث تورم ریشه ها میشود. در حال حاضر نماتدهای گره ریشه از نقاط مختلف ایران روی محصولات گوناگونی از جمله هویج گزارش شده اند. این نماتدها در دما، رطوبت و میزبان مناسب دارای چندین نسل در سال هستند.
علائم بیماری
در بیماری نماتد گره ریشه هویج، اغلب نماتدها از طریق نوک ریشه وارد میشوند و باعث چنگالی شدن ریشه هویج میشوند. گاهی اوقات این چند شاخه شدن ریشه در چند جهت مختلف میباشد. با وارد شدن نماتدها به ریشه و تشکیل کلونی، تارهای کشنده از بین میروند و گال های نامنظمی بر روی ریشه تشکیل میشوند.
گیاهان آلوده به دلیل اینکه در جذب مواد مغذی از خاک نسبت به گیاهان سالم ضعیف تر عمل میکنند، ممکن است علائم کمبود مواد مغذی را نشان دهند. در اثر این بیماری ریشه هویج تغییر شکل داده و پیچ خورده میشود. وجود گالهای برجسته در سطح بیرونی ریشه هویج از دیگر علائم این بیماری میباشد.
رشد اندام های هوایی گیاهان آلوده به این بیماری نسبت به گیاهان سالم کندتر است و علائم پژمردگی را نیز نشان میدهند. با تشدید عوارض ناشی از فعالیت نماتدها، گیاهان آلوده به این بیماری به راحتی از زمین کنده میشوند.
شرایط گسترش بیماری
نماتدها در هوای سرد فعالیت زیادی ندارند. بنابراین گاهی اوقات کشت زمستانه هویج حتی در خاکهایی که برخی از گونههای نماتدها در آن حضور دارند نیز موفقیتآمیز میباشد. نماتدهای گره ریشه در خاکهای شنی و آب و هوای گرم بیشترین رشد را دارا میباشند. گونههای نماتد M. incognita، M. javanica و M. arenaria در دمای خاک کمتر از ۱۸-۱۵ درجه سانتیگراد قادر به نفوذ در ریشه نیستند.
بنابراین کاشت هویج در زمانی که دمای خاک کمتر از این دامنهی دمایی باشد منجر به کاهش چشمگیر چندشاخه شدن ریشه هویج میشود. با این وجود آستانه دمایی خاک برای حمله نماتد گونه M. hapla در حدود ۱۴-۱۳ درجه سانتیگراد میباشد.
انتقال خاک آلوده یکی از مهمترین راه های انتقال و گشترش این بیماری میباشد. از این رو جابه جایی نشا و خاک آلوده، چسبیدن خاک آلوده به ماشین آلات کشاورزی، پاهای دام هنگام چرا و کارگران در مزرعه و استفاده از آب آبیاری آلوده از راه های گسترش این نماتدهاست.
کنترل بیماری
منبع: زرین دان جنوب