اهمیت و کاربرد جلبک ها در کشاورزی

معرفی جلبک ها

جلبک ها جانداری شبه گیاه با ساختار درونی نسبتا ساده هستند که به دو گروه ریز جلبک ها (Microalgae) و درشت جلبک ها که به جلبک های دریایی هم معروف هستند (Macroalgae or seaweeds) تقسیم می‌شوند. درشت جلبک ها خود به چندین گروه تقسیم میشوند که سه گروه جلبک های قرمز، سبز و قهوه ای از مهمترین و فراوان‌ترین آنها هستند.

جلبک های سبز در آب هایی با عمق نسبتا کم، جلبک های قرمز در اعماق اقیانوس و دریاها و جلبک های قهوه ای در هر دوی این نواحی قابل مشاهده هستند. سواحل جنوبی ایران منبع خوبی برای دستیابی این جلبک ها بوده و در یک تحقیق بالغ بر ۳۴۷ گونه جلبک از سواحل جنوبی کشور ردیابی و شناسایی شده است.

اهمیت جلبک ها در کشاورزی

جلبک های دریایی به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی از مواد مغذی مانند فسفر، پتاسیم، منیزیوم، آهن و روی، اسیدهای آمینه، ویتامین ها و تنظیم کننده های رشد همانند اکسین، سیتوکینین و جیبرلین از سال های قبل مورد توجه محققان و تولید کنندگان کودهای کشاورزی قرار گرفتند. همچنین استفاده از کودهای ساخته شده با جلبک‌ها می‌تواند نقش زیادی در بهبود خصوصیات فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی بستر کشت داشته و نتایجی مثل افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی خاک، افزایش توانایی حفظ آب و کنترل بهتر pH را به همراه داشته باشد.

امروزه کودهای متنوعی که حاوی عصاره جلبک دریایی هستند در بازار یافت می‌شوند که استفاده از آنها علاوه بر تولید محصول ارگانیک، به کاهش مصرف کودها و سموم شیمیایی نیز کمک میکند. بیشتر کودهای مذکور موجود در بازار حاوی عصاره جلبک های دریایی غول پیکری هستند که گاهی طول آنها به ۵۰ متر نیز میرسد. مواد زیستی فعال موجود در عصاره آنها علاوه بر تولید کودهای زیستی، در صنایع دامی، بهداشتی و رایشی نیز کاربرد دارند. جلبک های دریایی قهوه ای با بیش از ۲۰۰۰ گونه مختلف و به طور ویژه گونه Ascophyllum nodosum بیشترین کاربرد را در تولید کودهای زیستی حاوی عصاره جلبک دارند.

جلبک دریایی دارای بیش از ۷۰ نوع ماده معدنی، ویتامین و آنزیم ارزشمند است که در ادامه به برخی از مزایا و کاربردهای آن اشاره خواهیم نمود:

• افزایش سرعت و درصد جوانه زنی بذور
• افزایش ریشه دهی قلمه های گیاهان و نهال ها
• افزایش جذب مواد غذایی از خاک و بهبود رشد و عملکرد گیاه
• کنترل و تنظیم رشد گیاهان و جوانه زنی با استفاده از ترکیبات هورمونی مانند اکسین و سیتوکینین.
• افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی مانند سرما و خشکی (به علت وجود بتائین که باعث افزایش توانایی جذب آب میگردد).
• بهبود ساختار فیزیکی و تهویه خاک (به ویژه به خاطر وجود آلژینات در جلبک دریایی) و افزایش توانایی نگهداری رطوبت
• خاصیت ضد باکتریایی جلبک های دریایی به علت وجود اسیدهای چرب زیست فعال
• القای مسیرهای دفاعی گیاهان در برابر بیماریهای قارچی و ویروسی به علت وجود ترکیباتی مانند پلی ساکاریدها، آلکالوئیدها، فلانوییدها وپلی فنول ها.
• خاصیت ضد نماتدهای انگل گیاهی به ویژه نماتد ریشه گرهی

تهیه و تولید کودهای جلبک دریایی

برای توضیح ساده روش تولید کودهای مایع حاوی جلبک دریایی میتوان گفت که ابتدا یک یا چند گونه مورد نظر از جلبک دریایی را شستشو داده و پس از خشک کردن، آسیاب و فراوری می‌کنند. از این محصول میتوان به صورت محلول پاشی و یا مصرف خاکی استفاده نمود. با توجه به اینکه در فرایند تولید و فراوری این کودها از اسید و حلال های سوزاننده استفاده نمیشود، محصول نهایی کاملا بدون ضرر و زیستی محسوب می‌گردد.

محلول پاشی یا استفاده خاکی از کودهای حاوی جلبک های دریایی

برخلاف تصور عموم کشاورزان، مبنی بر سریعتر بودن تغذیه گیاهان از ریشه، بهترین روش استفاده از غالب کودهای جلبک دریایی محلول پاشی می‌باشد. به طوری که به گفته محققان، کارایی این روش ۸ تا ۲۰ برابر بیشتر از استفاده خاکی است. هرچند این یک قاعده کلی است و برای استفاده بهینه از هر کودی باید طبق دستورالعمل توصیه شده توسط تولید کننده آن، عمل نمود.

منبع: زرین‌دان جنوب